13.Eylül.2011 tarihli yazımızda ''Ücretsiz İzin Uygulamasına Bakış'' adlı makalemizde 4857 sayılı İş Hukukuna tabi olan işyerlerinde kanunun öngördüğü maddelerin dışında ücretsiz izin uygulaması bulunmamaktadır.
4857 sayılı yasa veya diğer nedenlerden dolayı ücretsiz izin kullanılması durumunda 5510 sayılı SS ve GSSK göre Hizmet akdi ile çalışan 4-1(a) sigortalılarının ''Sağlık Yardımlarında'' yararlanmasında sıkıntılar ortaya çıkmakta idi.
6111 sayılı Torba yasada yapılan düzenleme ile bu konuya açıklık getirilmiştir.
Hizmet akdiyle çalışan 4-1(a) sigortalıların sigortalılıklarının sona ermesi ve genel sağlık sigortasından yararlanmalarıyla ilgili olarak kanunda düzenlemeye gidilmiştir.
5510 sayılı Kanunun 9. ve 61. Maddelerinde Düzenlemeler Bulunmaktadır:
Ancak, hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında sigortalılık;
a) İlgili kanunlar gereği sigortalının ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde, bu hallerin sona ermesini,
b) Diğer hallerde ise birinci fıkrada belirtilen tarihleri,takip eden onuncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır. (5510/9.Madde)
Genel sağlık sigortalısı iken durumunda değişiklik olan kişilerden durumlarında değişiklik olduğu tarihten itibaren en geç bir ay içinde SGK'na başvurmak zorundadır. Bu kişiler genel sağlık sigortalısı sayılırlar. Bu maddede belirtilen genel sağlık sigortası giriş bildirgesini süresi içinde vermeyenler hakkında 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendine göre idarî para cezası uygulanır.(5510/61.Madde)
Eksik Günlerle İlgili Olarak 86.Maddesinde Düzenlemeye Gidilmiştir:
5510 sayılı Kanunun 86.Maddesinde ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların, otuz günden az çalıştıklarını ispatlayan belgelerin işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesine ekleneceği öngörülmüştür.
Özel Sektör işyerlerinde 50 kişiden az işçi çalıştıranlar EK-10 belgesi ile SGK'na teslim etmeleri gerekiyor.
Otuz günden az çalışılan sürelere ilişkin eksik gün nedenleri, Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilmesine ve Primlerin Ödenme Sürelerine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğin “g.1 Eksik gün nedenlerinin bildirilmesi” başlıklı bölümünde açıklanmıştır.
4857 sayılı İş Kanununa Göre Ücretsiz İzin Uygulamasında İki Ana Madde Nedir?
Birincisi: “Yıllık Ücretli İznin Uygulanması” başlıklı 56. Madde
İkincisi: “Analık Halinde Çalışma ve Süt İzni” başlıklı 74. Maddedir.
Bu durumda bu iki maddenin tanımlanmasına baktığımızda;
56. maddeye göre: “… İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez… Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır…”
74. maddeye göre: “… Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır… İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz…”
olmak üzere tanımlanmıştır.
Ücretsiz İzinde Eksik Gün Kodları Nedir?
Aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı eksik gün nedeni hanesine ücretsiz izin olarak , “19- doğum izni” ve “20-yol izni” kodu kaydedilmesi halinde İş Kanununda sayılan ücretsiz izin hallerini ihtiva eder.Ayrıca ''21-diğer ücretsiz izinler'' olarak kodlar belirlenmiştir.
5510 sayılı SS ve GSSK 67.Maddesinde V.Fıkrasında Düzenlemeye Gidilmiştir:
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların 4857 sayılı İş Kanununun 56 ncı ve 74 üncü maddeleri ile diğer iş kanunlarında ücretsiz izin sayılan süreler haricinde ayrıca bir takvim yılı içerisinde toplam bir ayı aşmayan ve işverenlerince belgelendirilen ücretsiz izin sürelerinde genel sağlık sigortalılıkları devam eder.(5510/67.madde-V.fıkra)
Bu durumda 4857 sayılı İş Kanununun 56. maddesinde, yıllık ücretli izinlerini işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren tarafından toplam dört güne kadar ücretsiz izin verileceği, 74. maddesinde ise isteği halinde doğum yapan kadın işçiye onaltı veya onsekiz haftalık sürenin tamamlanmasından sonra altı aya kadar ücretsiz izin verileceği öngörülmüş ve 4857 sayılı İş Kanunun da bu sürelerin haricinde ücretsiz izin düzenlenmesine yer verilmemiştir.
Bu sürelerin haricinde ayrıca bir takvim yılı içerisinde toplam bir ayı aşmayan ve işverenlerince belgelendirilen ücretsiz izin sürelerinde genel sağlık sigortalılıkları devam edecektir.
4857 sayılı İş Kanununda ve diğer iş kanunlarında sayılan haller ve bir aylık ücretsiz izin haricindeki ücretsiz izin süreleri geçerli sayılmadığından 5510 sayılı Kanun uyarınca sigortalılık niteliği yitirilmiş sayılacaktır.
Eksik Gün Kodlarına Göre Sağlık Sigortası Uygulamasına Bakalım:
Aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı eksik gün nedeni hanesine, “19- doğum izni” ve “20-yol izni” kodu kaydedilmesi halinde İş Kanununda sayılan ücretsiz izin hallerini ihtiva eden ve bu durumu belgelenen ücretsiz izin sürelerinde, “
21-Diğer Ücretsiz İzin Kodu Diğerlerinden Uygulama Yönünden Farklıdır:
21- diğer ücretsiz” izinler kodu kaydedilmesi halinde ise prim ödeme gün sayısı sona erdiği tarihten sonra 30 günlük ücretsiz izinli sayıldığından bu günlerde sağlık hizmetlerinden yararlandırılacak, otuzuncu günden sonra 5510 sayılı Kanunun 67. maddesinin dördüncü fıkrası hükmüne göre ''60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılanlar, zorunlu sigortalıklarının sona erdiği tarihten itibaren on gün süreyle genel sağlık sigortasından yararlanırlar. Bu kişilerin sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle bakmakla yükümlü olduğu kişiler dahil sağlık hizmetlerinden yararlandırılırlar.''(5510/67.Maddesinin-IV.fıkrası)
10 gün daha sağlık hizmetlerinden faydalandırılıp, geriye doğru son bir yıl içinde 90 gün prim ödeme gün sayısı bulunması halinde 90 gün daha sağlık hizmetlerinden yararlandırılacak ve bu süreden sonra sağlık hizmetlerinden yararlandırılmayacaklardır.
Kısa Vadeli Sigorta Kolları Açısından Yapılan Düzenleme Nedir?
5510 sayılı Kanunun 67. maddesinin beşinci fıkrasına göre, 4-1 (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara, iş akdi sona ermemiş olmasına rağmen işvereni tarafından bir ay ücretsiz izinli sayıldığı sürelerde ilgililerin genel sağlık sigortası yardımlarından yararlandırılmaları mümkün olup, bu sürede kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan yardımlardan yararlandırılmalarına imkân bulunmamaktadır.
Bu Uygulama İle Hangi Genelge Yürürlükten Kalkmıştır:
23.12.2009 tarihli ve 2009/155 sayılı Genelge yürürlükten kaldırılmıştır.
VEDAT İLKİ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder