Geniş pencereden işsizlik sigortası

Geniş pencereden işsizlik sigortası

İşsizlik Sigortasına Hatırlamak adına Uygulamaya Yönelik Mevzuta Bakalım.

İşsizlik Sigortası Kimleri Kapsıyor?

• 5510 sayılı SS ve GSSKanununun 4 -1(a) bendi ile ikinci fıkrası kapsamında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar,
• 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalılar,
• Ülkemizde çalışma vizesi ile çalışan yabancı işçiler,

işsizlik sigortasının kapsamında bulunuyor.

Yararlanma Şartı Nedir?

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre,

• İşsizlik sigortası kapsamında bir işyerinde çalışırken;
• Çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen,
• Kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler;
• Hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmaktır.

30 Gün İçinde Müracaat Edilecektir:

Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde ;

• İŞKUR birimine şahsen
• Elektronik ortamda İş Kur  portalı üzerinden başvurarak iş almaya hazır olduğunu bildirmek koşulu ile işsizlik sigortası hizmetlerinden yararlandırılmaktadır.
• Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülür.

İşsizlik Sigortası Primleri Oranı Nedir?

İşsizlik sigortası primi, sigortalının 5510 sayılı SS ve GSS Kanununun 80 ve 82 nci maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazançlarından % 1 sigortalı, % 2 işveren ve %1 Devlet payından oluşmaktadır.

İşsiz Hangi Hizmeti İş Kur’dan Alır?

Sigortalı işsizlere 4447 sayılı Kanunda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde, İŞKUR tarafından

• İşsizlik ödeneğinin verilmesi,
• 5510 sayılı Kanun gereği genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi,
• Yeni bir iş bulma,
• Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi verilmesi.

Olarak yukarıdaki hizmetler veriliyor.

İşsiz Ne Kadar Süre Yararlanacaktır?

Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;

• 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
• 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
• 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, süre ile işsizlik ödeneği veriliyor.

 Ne Kadar Miktarda İşsizlik Ödeneği Veriliyor?

Günlük işsizlik ödeneği,

• Sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkı olarak hesaplanmaktadır.
• Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre onaltı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçememektedir.
• Ayrıca işsizlik ödeneğinden damga vergisi kesintisi yapılmaktadır.

Aşağıda Üç Farklı Örnek Olayda (1 Temmuz 2012'da yürürlüğe giren Asgari Ücrete Göre) Aylık İşsizlik Ödeneği Hesabı Verilmiştir.

	Son 4 Aylık Prime Esas Kazançların aylık ortalaması	Hesaplanan İşsizlik Ödeneği Miktarı	Damga vergisi	Ödenecek İşsizlik Ödeneği Miktarı
SON DÖRT AY ASGARİ ÜCRETLE ÇALIŞAN	940,50	376,20	2,26	373,94
SON DÖRT AY AYLIK 1000 TL İLE ÇALIŞAN	1000,00	400,00	2,16	397,84
SON DÖRT AY AYLIK 2.000 TL İLE ÇALIŞAN	2.000,00	800,00	4,18	747,89(*)

(*) Hesaplanan İşsizlik Ödeneği Miktarı, Aylık Asgari Ücretin Brüt Tutarının %80 geçemeyecek  Ödenecek Aylık İşsizlik Ödeneği Miktarı bu şekilde hesaplanmıştır.

İşsizlik Sigortası Nasıl Kesiliyor?

İşsizlik ödeneği alırken;

• İş Kur tarafından teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddeden sigortalı işsizlerin ödenekleri tekrar başlatılmamak üzere kesilir.
• Gelir getirici bir işte çalıştığı
• Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilen sigortalı işsizlerin ödenekleri tekrar başlatılmamak üzere kesilir.
• İş Kur  tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen ve haklı bir nedene dayanmaksızın İŞ Kur tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyen sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri kesilir.

Yukarıdaki hallerin sona ermesi durumunda, ödemelere yeniden başlanır.

Bu nedenle yapılacak ödemenin süresi başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sona erdiği tarihi geçmez.

İşsizlik Sigortasından Yararlanan Sigortalının Ölümü Halinde Fazladan Ödenen İşsizlik Parası Geri İstenir mi?

Ölen sigortalı işsizlere ait fazla ödemeler geri tahsil edilmiyor.

İşsizlik Parasında Kesinti ve Haciz Var Mı?

İşsizlik ödeneğinden

• Damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmuyor.
• Nafaka borçları dışında haciz ve başkasına devredilemez.

Son 120 gün kesinti dışı tutulan süreler hangisidir?

Hizmet akitleri 4447/51 inci madde kapsamında sona eren sigortalı işsizlerin, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde, hizmet akdi devam etmekle birlikte;

Hastalık, Ücretsiz izin, Disiplin cezası, Gözaltına alınma, Hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, Kısmi istihdam, Grev, Lokavt, Genel hayatı etkileyen olaylar, Ekonomik kriz, Doğal afetler gibi işyerinde faaliyetin durdurulması veya işe ara verilmesi halinde, son 120 günün hesabında prim yatırılmayan bu süreler kesinti sayılmıyor.

İşsizlik Ödeneği Alan GSS Kapsamına Alınır Mı?

5510 sayılı Kanun gereğince, işsizlik ödeneği alanlar ;

• Genel sağlık sigortası kapsamına alınmıştır.
• Bakmakla yükümlü olduğu kişiler de genel sağlık sigortalısı kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabilir.

İşsizlik ödeneği alırken işe girmesi durumunda nasıl bir yol izlemelidir?

• İşsizlik ödeneği alırken gelir getirici bir işte çalışmaya başlayanların (bir gün dahi olsa) işe girdiği tarihi takip eden günden başlayarak 15 gün içinde en yakın İŞKUR birimine bilgi vermeleri gerekmektedir.
• İŞ Kur’a bilgi verenlerin ödenekleri, (tekrar yeni bir ödeneğe hak kazanamayacak şekilde işten ayrılması halinde) ilgililerin başvurdukları tarih itibarıyla yeniden başlatılıyor.
• Ödenek alanların  işe girip girmedikleri İş Kur tarafından  takip ediliyor.
• İş Kur  tarafından yapılan kontrollerde gelir getirici bir işte çalışmaya başlanılmasına karşın 15 gün içerisinde İş Kur’a  bilgi verilmediğinin anlaşılması halinde ödenek kesiler  ve kalan işsizlik ödeneği  yeni bir ödenek hak kazanamayacak şekilde işten ayrılınması  halinde ödenmiyor.
• Yapılan fazla işsizlik ödenekleri  yasal faizi ile birlikte tahsil edilmektedir.

İşsizlik ödeneği alan işçi isteğe bağlı prim öder mi?

İşsizlik ödeneği alan sigortalı isteğe bağlı prim ödeyebilir.İsteğe bağlı prim ödemesi işsizlik ödeneği kesilmesini engellemez.

Yetim aylığı almaya hak eden işsizlik ödeneği kesilir mi?

İşsizlik ödeneği alırken yetim aylığı alma hakkı olması halinde işsizlik ödeneği kesilmez.

İşsizlik ödeneği alırken emekli aylığı bağlanırsa ödenek kesilir mi?

Emekli aylığı almayı hak edilmesi halinde İşsizlik Ödeneği sonlandırılacaktır.

İsteğe bağlı işsizlik primi ödeme hakkı var mı?

İşsizlik sigortasının gerektirdiği ödemeleri, hizmet ve yönetim giderlerini karşılamak üzere, bu Kanunun 46 ncı maddesi kapsamına giren tüm sigortalılar, işverenler ve Devlet, işsizlik sigortası primi öder. İşsizlik sigortası primi, sigortalının 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 ve 82 nci maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazançlarından % 1 sigortalı, % 2 işveren ve %1 Devlet payı olarak alınır.

 İsteğe bağlı sigortalılardan işsizlik sigortası primini ödeyenlerden ise % 1 sigortalı ve % 2 işveren payı alınır. 

Kısmi süreli çalışan bir kişi 10 gün APHB Sigortalı görünüyorsa  geriye kalan 20 gün için asgari ücret ve 6,5 katı oranında belirlediği miktar üzerinden prim  ödeyecektir. 
Örneğin: 1200 TL olarak belirlemiş ise 1200/30=40*20gün=800 TL*0,03=24 TL. İşsizlik primi ödeyecektir. Bunu ödeyerek tamamlayamadığı işsizlik sürelerini kısa zamanda tamamlayacaktır.Kısacana kanunda aranan süreleri kısa sürede tamamlama imkanı sağlanmıştır. 
İsteğe Bağlı İşsizlik sigortasına tabi olmayı isteyenlerin, sigortalı ve işveren hissesi oranındaki işsizlik sigortası primini ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödememeleri halinde, o aya ait işsizlik sigortası primini ödeme hakları düşer.

Vedat İlki - 05.11.2012

Kaynak: Alitezel.com