Anaya ölüm aylığı bağlanması

Anaya ölüm aylığı bağlanması

 Bugün, ana-babanın emekli kızının ölümü nedeniyle ölüm aylığından yararlanıp yararlanamayacağını ele alacağım. Olayımızın özeti şöyle: MGB Gelir İdaresi'nde çalışıp 2009 yılında Emekli Sandığı'ndan emekli olup, hiç evlenmeksizin anne -babası ile birlikte yaşayan kız çocuğu, Mart 2013 tarihinde vefat etmiştir. Babası emekli öğretmen olup halen Emekli Sandığı'ndan emekli maaşı almaktadır. Annesi ise ev hanımı olup herhangi bir geliri yoktur. Anne, kızının mirasçısı olarak kendisine SGK'dan aylık bağlanmasını talep etmiş; ancak SGK, ölen emekli kızının babasının Emekli Sandığı'ndan emekli aylığı aldığı gerekçesiyle, annesine aylık bağlama talebini reddetmiştir. Bu uygulamayı değerlendirmek amacıyla 'ana-babaya ölüm aylığı bağlanması' konusunu inceleyeceğim.

Yürürlükteki Sosyal Güvenlik Mevzuatı'na göre, 01 Ekim 2008 tarihinden sonra ölen sigortalının anne/babasına ölüm aylığı bağlanabilmesi için, aşağıdaki şartların bulunması gerekmektedir:

1-Her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirin asgari ücretin net tutarından az olması,

2-Gelir veya aylık bağlanmamış olması (diğer çocuklardan kazanılan gelir ve aylıklar hariç),

3-Hak sahibi eş ya da çocuklardan artan hisse bulunması. Hemen belirtelim ki, bu şartın uygulamasında 65 yaşın üstünde olan ana-babaya diğer şartları sağlamak şartıyla artan hisse şartı aranmaksızın aylık bağlanmaktadır.

Ancak ölüm tarihinin 1 Ekim 2008 tarihi öncesi olması durumunda önemli milat olan 6 Ağustos 2003 tarihinden de bahsetmeliyiz. Bu milada göre;

6 Ağustos 2003 ila 30 Eylül 2008 tarihleri arasında ölen sigortalının anne-babasına, artan hisse bulunması halinde SGK'ya tabi çalışmaması veya 65 yaş aylığı veya SGK'dan aylık almaması şartıyla ölüm aylığı bağlanmaktadır.

6 Ağustos 2003 tarihinden önce ölen sigortalının anne-babasına aylık bağlanabilmesi için geçimin sigortalı tarafından sağlanması şartı aranır. Anne-babanın geçiminin sigortalı tarafından sağlandığının anlaşılması halinde, ölüm tarihinde eş ve çocuklara bağlanan aylıktan artan hisse bulunması halinde maaş bağlanır.

Geçimi, sağlığında sigortalı tarafından sağlanmayan anne-babanın geliri, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirin asgari ücretin net tutarından az ise, yeni yürürlüğe giren yasa hükümleri doğrultusunda artan hisse bulunması şartıyla aylık bağlanacaktır. Yargıtay ise vermiş olduğu muhtelif kararlarda, geçimin sağlığında sigortalı tarafından sağlanması şartını dikkate almamakta, anne-babaya aylık bağlanması gerektiğine hükmetmektedir.

Ve anne-babadan her birinin ölüm aylığı hissesi, sigortalıya ait aylığın %25'ini geçememektedir. Ana ve baba arasında evlilik bağının bulunması halinde, yukarıda aranan şartlar için ana ve babanın durumu birlikte, evlilik birliğinin olmaması halinde ise, ana ve babanın durumları ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Örneğin; ana ve baba arasında evlilik birliği bulunmaktadır. Baba kendi çalışmalarından dolayı yaşlılık aylığı alıyor ise, anne, ölen sigortalı çocuğundan dolayı talepte bulunsa dahi babanın emekli vb aylığı alması nedeniyle anneye aylık bağlanmamaktadır.

Anne veya babadan birisinin diğer çocuklarından aldıkları aylık ve gelirler hariç olmak üzere, aldıkları gelir ve aylık var ise, bunların miktarına bakılmaksızın, ana ve babanın talebi reddedilmektedir.

Anne-babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirlerin, asgarî ücretin net tutarından az olup olmadığı, SGK denetmenleri tarafından incelenip hesaplanmaktadır. Ana ve babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirlerinin asgari ücretin net tutarından daha az olduğunun belgelenmesi gerekir. Gelir/aylık alanlara aylık bağlanmaz. Ana ve babanın aylığa hak kazanma koşullarının tespitiyle ilgili olarak kurumca gerekli görüldüğü hallerde, SGK denetmenlerinin değerlendirmesini içeren 'Gelir Tespit Raporu' istenebilmektedir.

2008/Ekim Sonrası Ölen Sigortalılar açısından SGK'nın 2013/26 sayılı genelgesine göre ölüm geliri/aylığı bağlama işlemleri aşağıda belirtilmiştir: 2008/Ekim ayından sonra ölen 4/1-(a) ve 4/1-(b) sigortalılarının hak sahibi ana ve babalarına aylık bağlanması için, 5510 sayılı Kanun'un 34'üncü maddesinde belirtildiği üzere, eş ve çocuklardan artan hissenin bulunması (65 yaşın üstünde olması halinde artan hisse şartı aranmaz) diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması ve her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması şartları aranmaktadır.

Ölüm aylığı bağlanması için, tahsis talep ve beyan taahhüt belgesinin '11. Her Türlü Kazanç ve İrattan Elde Edilen Gelir Asgari Ücretin Net Tutarından Az Mı?' bölümünde 'Evet' şeklinde beyanda bulunan ana ve babanın, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olup olmadığının tespiti için muhtaçlık belgesinin alınması uygulamasına son verilmiştir. 2008/Ekim ayından sonra ölen sigortalıdan dolayı ölüm talebinde bulunan ana ve babalara ölüm gelir/aylığı bağlanması için aranan diğer koşulların varlığı yanında mutlaka sosyal güvenlik denetmenleri aracılığı ile gelir tespiti yaptırılacaktır. Denetmenlerce ana ve babalar hakkında gelir testi yapılırken; 5510 sayılı Kanun'un 34'üncü maddesinde belirtildiği şekilde harcamalar dikkate alınmaksızın, her türlü kazanç ve irat toplamının 16 yaşından büyükler için belirlenen asgari ücretin net tutarının altında olup olmadığı belirlenecektir. Asgari ücretin net tutarının tespitinde asgari geçim indirimi, asgari ücret tutarına dâhil edilmeyecektir. Gelir testi işlemi hanedeki kişi başına düşen kazanca göre yapılacaktır.

Olayımızdaki duruma göre, SGK tarafından yapılan çözümleme mevzuata uygundur.

Kaynak: Yeni Şafak Tahsin Sınav - 11.11.2013xd